Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) dünyada iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə və davamlı inkişaf sahəsində yeni istiqamətləri müəyyən edəcək. Bu konfrans təkcə qlobal iqlim siyasətini müəyyən etməklə kifayətlənmir, eyni zamanda müxtəlif ölkələrdə iqtisadi və sosial sahələrin inkişafına təsir göstərmək imkanına malikdir. Azərbaycanın COP29-a ev sahibliyi etməsi də, təkcə qlobal iqlim siyasətinə inteqrasiya ilə yekunlaşmır, eyni zamanda ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrinə müsbət təsirlərlə müşahidə oluna bilər.
Yeni enerji siyasətinə keçid
Azərbaycan enerji sektoru uzun illərdir neft və qaz əsasında qurulub. Qlobal səviyyədə bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə çağırışlarına və tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycanın enerji sektorunu yenidən formalaşdırmana ehtiyac yaradır. Ölkəmizdə bərpa olunan günəş və külək enerjisi sahələrində ilkin addımlar atılıb. Ümumi enerji istehsalında bərpa olunan mənbələrin payı 8 faizdir. COP29 bu sahəyə xarici investisiyaların və yeni texnologiyaların cəlbinə imkanlar yaradacaq.
Ölkəmiz 2030-cu ilə qədər elektrik enerjisində bərpa olunan enerjinin qoyuluş gücü üzrə payını 30%-ə çatdırmaq və yaşıl enerji sahəsində lider olmaq üçün mövcud enerji sistemini şaxələndirir. Azərbaycan bu sahədə nümunəvi ölkə olaraq 1.5°C hədəfinə uyğun olaraq növbəti Milli Səviyyədə Müəyyən Edilmiş Töhfələr sənədi çərçivəsində öz milli hədəflərini yeniləyəcək.
Bərpa olunan enerji sahələrinin inkişafı, yeni iş yerlərinin açılması ilə nəticələnəcək. Xüsusilə, elektrik enerjisi istehsalı, texnologiya inkişafı, layihə idarəçiliyi və mühəndislik sahələrində iş imkanları artacaq.
Neft və qaz sektorundan asılılığın azaldılması Azərbaycanın iqtisadiyyatını daha müxtəlif və dayanıqlı edəcək. Bu da iqtisadiyyatın şoklara qarşı daha dayanıqlı olmasına səbəb olacaq.
COP29-da qəbul ediləcək qərarlar, bərpa olunan enerji sektorunun inkişafına yönələn beynəlxalq dəstəyin artmasına səbəb olacaq.
Karbon emissiyalarının azaldılması
Azərbaycan bərpa olunan enerji sahəsində qabaqcıl ölkələr sırasına yüksəlmək əzmindədir və bu məqsədlə zəngin külək və günəş potensialından istifadə edir. Bu, həmçinin ölkənin 2050-ci ilə qədər istixana qazı emissiyalarını 40% azaltmaq planının mühüm tərkib hissəsidir.
COP29-da dünya ölkələri karbon emissiyalarının azaldılmasına dair ciddi tələblər irəli sürəcək. Bu, Azərbaycanın da enerji istehsalı və sənaye sektorlarını daha təmiz və ekoloji cəhətdən dayanıqlı hala gətirməyə təşviq edə bilər. Bu istiqamətdə atılacaq addımlar Azərbaycan iqtisadiyyatına həm qısa, həm də uzunmüddətli müsbət təsirlər göstərə bilər:
Karbon emissiyasının azaldılması ilə əlaqəli yeni sənaye sahələrinin inkişafı, Azərbaycanın daha az karbon emissiyası ilə fəaliyyət göstərən iqtisadi sektorlara yönəlməsinə səbəb olacaq. Bu sahələrə yaşıl texnologiyalar, təmiz istehsal və ekoloji təmiz nəqliyyat sistemləri daxildir.
Karbon emissiyalarının azaldılması, Azərbaycanın ekoloji tarazlığını qorumağa və təbii resursların daha səmərəli istifadəsinə imkan yaradacaq. Bu da uzunmüddətli iqtisadi faydalar təmin edəcək.
Yaşıl iqtisadiyyat və Təmiz Texnologiyalar
Yaşıl iqtisadiyyatın inkişafı, yalnız təbii resursların qorunması və ekosistemlərin dayanıqlılığı ilə bağlı deyil, həm də iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində yeni imkanların yaranması ilə bağlıdır. Azərbaycanda ekoloji təmiz istehsal və texnologiyaların tətbiqi, ətraf mühitin qorunmasına və iqtisadiyyatın diversifikasiyasına kömək edəcək. Bu sahədə yerli və beynəlxalq şirkətlərlə əməkdaşlıq və investisiyalar artacaq.
COP29-da yaşıl maliyyə və investisiyalarla bağlı yeni proqramlar və təşviqedici tədbirlər müzakirə edilir. Bu, Azərbaycanın yaşıl layihələrə investisiyaların cəlb edilməsi sahəsində yeni imkanlar açacaq.
Yaşıl iqtisadiyyat və təmiz texnologiyalar sahəsində yeni təhsil proqramları və tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması, Azərbaycanda innovasiya və müasir texnologiyaların inkişafına təkan verəcək.
Yeni ixrac imkanları
Qlobal iqlim siyasətinə inteqrasiya edərək Azərbaycanın beynəlxalq ticarət münasibətlərini gücləndirə bilər. Dünyada daha çox ölkə, iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə çərçivəsində ekoloji təmiz məhsul və xidmətlərin ticarətini genişləndirir.
Azərbaycan bərpa olunan enerji texnologiyaları, yaşıl infrastruktur və digər ekoloji təmiz məhsulların istehsalı sahəsində mövqeyini gücləndirərək beynəlxalq bazarlarda geniş pay əldə edə bilər.
İqlim siyasətləri üzrə beynəlxalq əməkdaşlıq Azərbaycanın yeni ticarət razılaşmaları və iqtisadi əməkdaşlıqlar əldə etməsinə gətirib çıxaracaq. Avropa İttifaqı, Asiya və digər inkişaf etmiş ölkələrlə yaşıl iqtisadiyyat sahəsində yeni müqavilələr və əməkdaşlıqların təşviq olunması mümkündür.
Kənd təsərrüfatı və su resurslarının idarəedilməsi
Azərbaycanın kənd təsərrüfatı sektoru, iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə ən çox məruz qalan sahələrdən biridir. İqlim dəyişikliyi, xüsusən quraqlıq, yüksək temperatur və qeyri-sabit hava şəraiti Azərbaycanın kənd təsərrüfatına ciddi təsir edir.
COP29 çərçivəsində iqlimə uyğunlaşma tədbirlərinin artırılması, kənd təsərrüfatı sektorunun daha dayanıqlı və müasir üsullarla inkişaf etməsinə şərait yaradacaq.
İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə məqsədilə tətbiq edilən yeni texnologiyalar və metodlar Azərbaycan kənd təsərrüfatını daha məhsuldar və davamlı edəcək. Bu, ərzaq təhlükəsizliyini artırmaqla yanaşı, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracını stimullaşdıracaq.
Məhdud su ehtiyatlarına malik Azərbaycan üçün su resurslarının səmərəli idarə olunması olduqca vacibdir. Azərbaycanda su resurslarının idarə edilməsi və suya qənaət sahəsində islahatlar və yeni texnologiyaların tətbiqi zəruridir. COP29-un müzakirə etdiyi məsələlər və əldə ediləcək beynəlxalq dəstək, ölkənin su resurslarından daha səmərəli istifadə etməyə imkan verəcək.
Kənd təsərrüfatı sektorunda iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma layihələrinin həyata keçirilməsi ekoloji təmiz qida istehsalını stimullaşdıracaq. Bu, Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyini artırmaqla yanaşı, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracını da təşviq edəcək. İqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma ilə bağlı yeni texnologiyalarının tətbiqi, məhsul verimliliyini artıracaq və ekoloji təsirləri azaldacaq.
Nəqliyyat və turizm
İqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizə və davamlı inkişaf, həmçinin daha səmərəli nəqliyyat və ekoloji cəhətdən təmiz infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsini tələb edir. Elektrikli avtomobillərin istehsalına və istifadəsinə olan marağın artması, Azərbaycanda bu sahədə infrastrukturun inkişafını təşviq edəcək. Bu nəqliyyat sektorunda karbon emissiyalarının azaldılması və enerji səmərəliliyinin artırılması baxımından əhəmiyyətlidir.
Yaşıl infrastruktur layihələri, Azərbaycanın tranzit ölkə olaraq beynəlxalq nəqliyyat və ticarət əlaqələrini möhkəmləndirəcək. Bu da regionda və dünyada Azərbaycanın iqtisadi mövqeyini gücləndirə bilər.
İqlim dəyişikliyi turizm sektoruna da təsir edir. Azərbaycanın təbii gözəllikləri və biomüxtəlifliyi, ekoturizm üçün əla imkanlar yaradır. COP29-un müzakirələri, ekoloji cəhətdən təmiz turizm təşəbbüslərini dəstəkləyəcək. Azərbaycanın yaşıl turizm sektoru beynəlxalq turizm bazarında rəqabət üstünlüyünü təmin edəcək. Bu, ölkənin iqtisadiyyatına yeni gəlir mənbələri yaradacaq.
COP29-un keçirilməsi Azərbaycanın beynəlxalq arenada iqlim dəyişikliyi və davamlı inkişaf məsələlərindəki rolunu gücləndirəcək. Bu, ölkənin turizm imkanlarının beynəlxalq bazarlarda daha geniş şəkildə tanıdılması üçün yeni platformalar yaradır. Belə mötəbər beynəlxalq tədbirlər, Azərbaycanın turizm potensialını dünya miqyasında nümayiş etdirə bilər və ölkəyə turist axınının artmasına səbəb ola bilər. Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi tədbirlər, həm də ölkəyə olan marağı artıracaq.
Sosial rifahın güclənməsi
COP29 yalnız iqtisadiyyatda deyil, həm də sosial sahələrdə də dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Yaşıl iqtisadiyyatın inkişafı ilə əlaqədar yeni bacarıqların öyrənilməsi və işçi qüvvəsinin təlimi məsələləri ön plana çıxara bilıər Bu daha ixtisaslaşmış və yüksək bacarıqlı işçilərin yetişməsinə imkan yaradacaq.
Bərpa olunan enerji sahəsində yeni iş sahələrinin yaradılması, enerji effektivliyi və ekoturizm kimi sahələrdə iş imkanlarının artması mümkündür. Bu, xüsusilə gənclər və mütəxəssislər üçün yeni peşə sahələri açacaq. Ekoturizm və kənd təsərrüfatında yeni iş imkanları, xüsusilə Azərbaycanın kənd və dağ bölgələrində yaşayan insanlara fayda verəcək.
Şəhərlərdə və kəndlərdə enerji səmərəli binaların və yaşıl infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi insanların həyat şəraitini yaxşılaşdıracaq. Bu, həm də yaşayış xərclərinin azalmasına kömək edə bilər.
Azərbaycanın böyük şəhərlərində və regionlarında iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşdırılmış infrastrukturların qurulması, vətəndaşların daha sağlam və təhlükəsiz yaşayış şəraitinə sahib olmalarına imkan yaradacaq.
Ümumilikdə bu tədbir Azərbaycanın iqtisadiyyatına çoxşaxəli və müsbət təsir göstərə biləcək bir hadisədir. Bu tədbir yalnız qlobal iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə deyil, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatının uzunmüddətli inkişafı və sosial rifahının yüksəldilməsi istiqamətində mühüm addım olacaq.
